Ακατέργαστη Τέχνη • Οι ζωογραφίες του Jaime Fernandes

    Ο Jaime Fernandes (Ζάιμε Φερνάντες) γεννήθηκε το 1899 σε ένα μικρό χωριό της Πορτογαλίας 300 χιλιόμετρα βόρεια της Λισσαβώνας, πρωτότοκος γιος μιας οικογένειας με τρία παιδιά. Παντρεύτηκε σε ηλικία 23 χρόνων, απέκτησε με τη σύζυγό του πέντε παιδιά, και εργάσθηκε αρκετά χρόνια ως εργάτης σε φάρμες και χωράφια της γενέτειράς του.

    Όταν έγινε 37 χρονών η συμπεριφορά του άρχισε να αλλάζει. Μεταφέρθηκε στην Λισσαβώνα και με τη διάγνωση της παρανοειδούς σχιζοφρένειας κλείστηκε, το 1938, στο φρενοκομείο της πόλης (Ψυχιατρείο Miguel Bombarda), όπου και παρέμεινε έγκλειστος μέχρι τον θάνατό του το 1969.[1]

 • • • • •

    Ο Jaime Fernandes άρχισε να ζωγραφίζει μετά το εξηκοστό έτος της ηλικίας του, δηλαδή μετά από είκοσι και πλέον χρόνια εγκλεισμού και  απραξίας μέσα στο ψυχιατρικό άσυλο. Σχεδίαζε πάντα με γρήγορους ρυθμούς ανθρώπους και ζώα που συχνά συγχωνεύονταν σε σύνθετες μορφές, και γέμιζε τα σχέδιά του με πυκνές γραμμές χαραγμένες με στυλό ή μολύβια.

Jaime Fernandes
(1899-1969)

    Χάριζε τα έργα του σε γιατρούς, νοσοκόμους και επισκέπτες με αντάλλαγμα λίγα φρούτα, καπνό, σπίρτα, στυλό και μολύβια. Δυστυχώς, μετά τον θάνατό του η διοίκηση του ψυχιατρείου κατέστρεψε όχι μόνον τον ιατρικό του φάκελο αλλά και την πλειονότητα των δημιουργημάτων του. Σώθηκαν ωστόσο αρκετά που βρίσκονται σήμερα σε ιδιωτικές συλλογές και μουσεία, όπως το Μουσείο Καλούστ Γκουλμπενκιάν στη Λισσαβώνα (Museo Calouste Gulbenkian) και η συλλογή ακατέργαστης τέχνης του Μοντρέιγ (Collection abcd), στα περίχωρα του Παρισιού.

    Το έργο του Ζάιμε Φερνάντες άρχισε να γίνεται γνωστό λίγα χρόνια μετά τον θάνατό του, όταν το 1974 ο Πορτογάλος σκηνοθέτης και ποιητής Αντόνιο Ρέις (António Reis) μαζί με την ψυχολόγο και κινηματογραφίστρια σύντροφό του Μαργαρίτα Κορντέιρο (Margarida Cordeiro), δημιούργησαν την τριακοντάλεπτη πειραματική ποιητική ταινία "Jaime".[2]

• • • • •

    Η πρώτη έκθεση με έργα του Φερνάντες διοργανώθηκε το 1980 στη Λισσαβώνα από το Ίδρυμα Γκιουλπεκιάν.[3]

Χρήστος Αμπελάς  / Χρήστος Μπελόπουλος 

---

---

Σημειώσεις

1. João Pedro Fróis, "The bestiary of Jaime Fernandes", Raw Vision, n˚ 90, 2016.

2. Η ταινία "Jaime" (1974) του António Reis στις διευθύνσεις: http://derives.tv/jaime/ και https://vimeo.com/163393881 

3. João Pedro Fróis, "‘Animals portrayed as princes’: the ballpoint-pen drawings of Jaime Fernandes", Epidemiology and Psychiatric Sciences, n˚ 25. Cambridge University Press, 2016.

ΨυχοΑντιΜαχίες    

---