Μισέλ Φουκώ. "Ο κόσμος έχει γίνει ένα μεγάλο άσυλο"

(Ελεύθερη απόδοση επιλεγμένων αποσπασμάτων κειμένου το οποίο περιλαμβάνεται στον δεύτερο τόμο της ανθολογίας "Dits et Écrits" [Ομιλίες και Γραπτά] με συνεντεύξεις, διαλέξεις και άρθρα του Michel Foucault από το 1954 μέχρι το θάνατό του. 
Τίτλος γαλλικού κειμένου: "Le monde est un grand asile".) [1]  

 • • • • • • • 

    […] Ο κόσμος σήμερα βαδίζει προς ένα ασυλιακό μοντέλο, και οι κυβερνήσεις αποκτούν μια θεραπευτική λειτουργία. Το καθήκον των διευθυνόντων είναι να προσαρμόζουν τα άτομα στις απαιτήσεις της οικονομικής ανάπτυξης, μέσω μιας πραγματικής κοινωνικής ορθοπεδικής. [...]

Ο Μισέλ Φουκώ κι ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ
διαδηλώνοντας μπροστά στις πύλες
της Ρενώ, διαμαρτυρόμενοι για τη
δολοφονία, από φύλακα του
εργοστασίου, του Πιέρ Οβερνέ,
του μαοϊκού ακτιβιστή της
Προλεταριακής Αριστεράς. (1972)

     Η "θεραπεία" είναι μορφή καταστολής. Ο ψυχίατρος στην σημερινή εποχή είναι το πρόσωπο που ορίζει κατ' αποκλειστικότητα και με κατηγορηματικό τρόπο, τι είναι η "κανονικότητα" και τι είναι η "τρέλα". Η σημασία της αντιψυχιατρικής έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι αμφισβητεί την [υποτιθέμενη] γνώση της ψυχιατρικής, αμφισβητεί την εξουσία του ψυχιάτρου να κρίνει και να αποφασίζει για την ψυχική κατάσταση ενός ατόμου. Δεν υπάρχει βέβαια μόνο ο ψυχίατρος. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε κάθε φορά ποιος έχει την εξουσία να επιβάλλει την κανονικοποίηση. Είναι ο ψυχολόγος;  Ο γιατρός; Ο ψυχαναλυτής ή ο ψυχίατρος; Ποιος τελικά αποφασίζει και επιβάλλει τη "θεραπεία" στον ψυχικά ασθενή;

    Συνήθως θεωρούμε μη-κανονικό ένα πρόσωπο που βρίσκεται σε ρήξη με το περιβάλλον στο οποίο ζει. Οι ψυχίατροι απομακρύνουν το άτομο αυτό από το περιβάλλον του και το απομονώνουν σε κάποιο νοσοκομείο ή σε κάποια δημόσια ή ιδιωτική ψυχιατρική κλινική. Αλλά πως θα το επανεντάξουν στο κοινωνικό του περιβάλλον; Εδώ βρίσκεται διαχρονικά η βασική αδυναμία της ψυχιατρικής. Η θεραπευτική προσπάθεια θα έπρεπε να γίνεται μέσα στο περιβάλλον που το άτομο ζει , και όχι σε ντιβάνια και ιατρεία απομακρυσμένα από τον τόπο κατοικίας του. Και μιας και μιλάμε για τις σχέσεις του ατόμου με το κοινωνικό του περιβάλλον, θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε μήπως αυτή που τελικά ασθενεί είναι η ίδια ή κοινωνική ομάδα [που το άτομο ανήκει].

   […] Και ο ψυχολόγος επίσης εξασκεί έναν τύπο εξουσίας αποφασίζοντας ποιο δρόμο οφείλει να ακολουθήσει ένα άτομο. [Ως σχολικός ψυχολόγος ή επαγγελματικός σύμβουλος] πρακτικά προδικάζει το μέλλον ενός προσώπου όταν αποφαίνεται, για παράδειγμα, τι οφείλει να μάθει ένα παιδί και τι όχι, ή όταν διαβεβαιώνει ότι η κλίση του είναι να γίνει μηχανικός ή δικηγόρος. Ακόμη και η ομαδική θεραπεία είναι δυνητικά επικίνδυνη, αφού θέτει μια ολόκληρη ομάδα ατόμων κάτω από την απόλυτη εξουσία ενός ψυχολόγου.

    Ο κόσμος όλος σήμερα έχει γίνει ένα απέραντο άσυλο: Κυβερνώντες είναι οι ψυχολόγοι και λαός, οι ασθενείς. Ο ρόλος που καλούνται να παίξουν οι εγκληματολόγοι, οι ψυχίατροι και όλοι αυτοί που μελετούν την ψυχολογική συμπεριφορά των ανθρώπων, κάθε μέρα που περνά, γίνεται όλο και πιο σημαντικός. Έτσι, η πολιτική εξουσία αποκτά μια νέα λειτουργία, μια λειτουργία "θεραπευτική".

Μετάφραση / προσαρμογή: Χρήστος Μπελόπουλος 

   

   Βλέπε επίσης:

  "Μαγεία και Τρέλα". Ο Michel Foucault σχολιάζει το έργο του Τόμας Σας

---

"Phoenix Rising" (1983)
Η φωνή των ψυχιατρικοποιημένων
Καναδικό αντιψυχιατρικό περιοδικό

1. Η τετράτομη συλλογή "Dits et Écrits" [Ομιλίες και Γραπτά] εκδόθηκε μετά τον θάνατο του Μισέλ Φουκώ, το 1994, στη "Βιβλιοθήκη των κοινωνικών επιστημών" των εκδόσεων Gallimard με επιμέλεια των Daniel Defert, François Ewald και Jacques Lagrange. Το έργο επανεκδόθηκε το 2001 σε δύο τόμους αυτή τη φορά στην συλλογή "Quarto", επίσης των εκδόσεων Gallimard.

• Το κείμενο "Le monde est un grand asile" βρίσκεται στον δεύτερο τόμο της συλλογής και φέρει το νούμερο 126. Αποτελείται από τις απαντήσεις του Μισέλ Φουκώ στον δημοσιογράφο R.G. Leite και δημοσιεύτηκε αρχικά στην επιθεώρηση ποικίλης ύλης Revista Manchete το Ιούνιο του 1973 με τίτλο "O mundo é um grande hospício". (Πηγή: http://1libertaire.free.fr/MFoucault200.html)

ΨυχοΑντιΜαχίες   

---