"Ο μονόκερος στον κήπο"[1] είναι μια σύντομη αλληγορική χιουμοριστική ιστορία του Αμερικανού συγγραφέα και σκιτσογράφου Τζέημς Θέρμπερ (1894-1961) που τελειώνει με τον αυθαίρετο και βίαιο ψυχιατρικό εγκλεισμό μιας γυναίκας. Χρησιμοποιήθηκε επανειλημμένα από τους υπερασπιστές των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων και τους πολέμιους των αυθαιρεσιών και καταχρήσεων της θεσμικής ψυχιατρικής, ενώ ο Τόμας Σας, για τον οποίο η αναγκαστική νοσηλεία αποτελεί κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την συμπεριέλαβε στην ανθολογία επιστημονικών και λογοτεχνικών κειμένων (σχετικών με τον ακούσιο εγκλεισμό των "ψυχασθενών") που εξέδωσε το 1973 με τίτλο "Η εποχή της τρέλας, μια ιστορία της ακούσιας ψυχιατρικής νοσηλείας"[2].
Αναδημοσίευση από το περιοδικό "Η ελευθερία είναι θεραπευτική",
τεύχος 2, Απρίλιος 1983.
Μια φορά κι ένα ηλιόλουστο πρωί, ένας άνδρας που κάθισε σε μια γωνιά για να φάει το πρωινό του, σηκώνοντας τα μάτια του από τα τηγανιτά του αυγά είδε έναν λευκό μονόκερο με χρυσό κέρατο να κορφολογάει ήσυχα τα τριαντάφυλλα στον κήπο. Ο άνδρας ανέβηκε στην κρεβατοκάμαρα όπου κοιμόταν ακόμα η γυναίκα του και την ξύπνησε. "Είναι ένας μονόκερος στον κήπο", της είπε. "Και τρώει τριαντάφυλλα». Εκείνη άνοιξε ένα εχθρικό μάτι και τον κοίταξε. "Ο μονόκερος είναι μυθικό ζώο", του είπε και του γύρισε την πλάτη.
Ο άντρας ξανακατέβηκε αργά κάτω και βγήκε στον κήπο. Ο μονόκερος ήταν ακόμη εκεί· τώρα έβοσκε στις τουλίπες. "Εδώ, μονόκερε", είπε ο άντρας και έκοψε ένα κρινάκι και του το έδωσε. Ο μονόκερος το έφαγε σοβαρός. Γεμάτος κέφι γιατί ήταν ένας μονόκερος στον κήπο του, ο άνδρας ανέβηκε πάνω και ξύπνησε πάλι τη γυναίκα του. "Ο μονόκερος", της είπε, "έφαγε ένα κρινάκι". Η γυναίκα του ανακάθισε στο κρεβάτι και τον κοίταξε ψυχρά. "Είσαι βλαμμένος", του είπε, "και θα σε βάλλω σε τρελάδικο". Ο άντρας, που ποτέ του δεν του είχαν αρέσει οι λέξεις "βλαμμένος" και "τρελάδικο", και που του άρεσαν ακόμα λιγότερο ένα ολόλαμπρο πρωινό που ήταν ένας μονόκερος στον κήπο του, έμεινε μια στιγμή να σκέφτεται. "Θα δούμε", είπε, και πήγε προς στην πόρτα. "Και έχει ένα χρυσό κέρατο καταμεσής στο μετώπό του», της είπε ακόμη. Μετά γύρισε στον κήπο να χαζέψει τον μονόκερο· ο μονόκερος όμως είχε φύγει. Ο άνδρας κάθισε καταγής ανάμεσα στα τριαντάφυλλα και τον πήρε ο ύπνος.
Μόλις βγήκε ο σύζυγος από το σπίτι, η σύζυγος σηκώθηκε και ντύθηκε όσο πιο γρήγορα μπορούσε. Ήταν πολύ αναστατωμένη και το μάτι της έλαμπε. Τηλεφώνησε στην αστυνομία και τηλεφώνησε και σ' έναν ψυχίατρο· τους είπε να σπεύσουν να πάνε σπίτι της και να κρατάνε και ζουρλομανδύα. Όταν έφτασαν οι αστυνομικοί και ο ψυχίατρος κάθισαν σε καρέκλες και την κοίταξαν με μεγάλο ενδιαφέρον. "Ο άντρας μου", είπε εκείνη, "είδε έναν μονόκερο σήμερα το πρωί". Οι αστυνομικοί κοίταξαν τον ψυχίατρο και ο ψυχίατρος κοίταξε τους αστυνομικούς. "Μου είπε ότι είχε ένα χρυσό κέρατο καταμεσής στο μέτωπό του", είπε εκείνη. Με ένα κοφτό νεύμα του ψυχίατρου, οι αστυνομικοί πετάχτηκαν από τις καρέκλες τους και έπιασαν τη σύζυγο. Δυσκολεύτηκαν να την κάνουνε καλά, γιατί πάλευε με νύχια και με δόντια, αλλά τελικά τα κατάφεραν. Μόλις της περάσανε τον ζουρλομανδύα, ξαναμπήκε ο σύζυγος στο σπίτι.
"Μήπως είπατε στη γυναίκα σας ότι είδατε έναν μονόκερο;" ρώτησαν οι αστυνομικοί. "Ασφαλώς όχι" είπε ο σύζυγος. "Ο μονόκερος είναι ένα μυθικό ζώο". "Εντάξει αυτό ήθελα μόνο", είπε ο ψυχίατρος. "Πάρτε την. Λυπάμαι, κύριε, αλλά η γυναίκα σας είναι τρελή για δέσιμο". Την πήρανε λοιπόν, ενώ βλαστήμαγε και ούρλιαζε, και την κλείσανε σ’ ένα ίδρυμα.
Και ο σύζυγος έζησε καλά και ακόμη καλύτερα.
1. Για μια διαφορετική μετάφραση βλέπε:
James Thurber, Το άσπρο ελάφι. Μύθοι για την εποχή μας, μτφ. Σωτήρης Κακίσης, εκδ. Ερατώ, 2003.
2. Thomas Szasz, The age of madness: The history of involuntary mental hospitalization, presented in selected texts, Anchor Books, 1973.
(Σχετική ανάρτηση:
"Ο φρενίατρος". Η αντι-ψυχιατρική νουβέλα του Ζ. Μ. Μασάντου ντε Ασσίς)
• • • • • • • • •
 |
| Σκίτσο του Τζέημς Θέρμπερ |
τεύχος 2, Απρίλιος 1983.
Μια φορά κι ένα ηλιόλουστο πρωί, ένας άνδρας που κάθισε σε μια γωνιά για να φάει το πρωινό του, σηκώνοντας τα μάτια του από τα τηγανιτά του αυγά είδε έναν λευκό μονόκερο με χρυσό κέρατο να κορφολογάει ήσυχα τα τριαντάφυλλα στον κήπο. Ο άνδρας ανέβηκε στην κρεβατοκάμαρα όπου κοιμόταν ακόμα η γυναίκα του και την ξύπνησε. "Είναι ένας μονόκερος στον κήπο", της είπε. "Και τρώει τριαντάφυλλα». Εκείνη άνοιξε ένα εχθρικό μάτι και τον κοίταξε. "Ο μονόκερος είναι μυθικό ζώο", του είπε και του γύρισε την πλάτη.
Ο άντρας ξανακατέβηκε αργά κάτω και βγήκε στον κήπο. Ο μονόκερος ήταν ακόμη εκεί· τώρα έβοσκε στις τουλίπες. "Εδώ, μονόκερε", είπε ο άντρας και έκοψε ένα κρινάκι και του το έδωσε. Ο μονόκερος το έφαγε σοβαρός. Γεμάτος κέφι γιατί ήταν ένας μονόκερος στον κήπο του, ο άνδρας ανέβηκε πάνω και ξύπνησε πάλι τη γυναίκα του. "Ο μονόκερος", της είπε, "έφαγε ένα κρινάκι". Η γυναίκα του ανακάθισε στο κρεβάτι και τον κοίταξε ψυχρά. "Είσαι βλαμμένος", του είπε, "και θα σε βάλλω σε τρελάδικο". Ο άντρας, που ποτέ του δεν του είχαν αρέσει οι λέξεις "βλαμμένος" και "τρελάδικο", και που του άρεσαν ακόμα λιγότερο ένα ολόλαμπρο πρωινό που ήταν ένας μονόκερος στον κήπο του, έμεινε μια στιγμή να σκέφτεται. "Θα δούμε", είπε, και πήγε προς στην πόρτα. "Και έχει ένα χρυσό κέρατο καταμεσής στο μετώπό του», της είπε ακόμη. Μετά γύρισε στον κήπο να χαζέψει τον μονόκερο· ο μονόκερος όμως είχε φύγει. Ο άνδρας κάθισε καταγής ανάμεσα στα τριαντάφυλλα και τον πήρε ο ύπνος.
Μόλις βγήκε ο σύζυγος από το σπίτι, η σύζυγος σηκώθηκε και ντύθηκε όσο πιο γρήγορα μπορούσε. Ήταν πολύ αναστατωμένη και το μάτι της έλαμπε. Τηλεφώνησε στην αστυνομία και τηλεφώνησε και σ' έναν ψυχίατρο· τους είπε να σπεύσουν να πάνε σπίτι της και να κρατάνε και ζουρλομανδύα. Όταν έφτασαν οι αστυνομικοί και ο ψυχίατρος κάθισαν σε καρέκλες και την κοίταξαν με μεγάλο ενδιαφέρον. "Ο άντρας μου", είπε εκείνη, "είδε έναν μονόκερο σήμερα το πρωί". Οι αστυνομικοί κοίταξαν τον ψυχίατρο και ο ψυχίατρος κοίταξε τους αστυνομικούς. "Μου είπε ότι είχε ένα χρυσό κέρατο καταμεσής στο μέτωπό του", είπε εκείνη. Με ένα κοφτό νεύμα του ψυχίατρου, οι αστυνομικοί πετάχτηκαν από τις καρέκλες τους και έπιασαν τη σύζυγο. Δυσκολεύτηκαν να την κάνουνε καλά, γιατί πάλευε με νύχια και με δόντια, αλλά τελικά τα κατάφεραν. Μόλις της περάσανε τον ζουρλομανδύα, ξαναμπήκε ο σύζυγος στο σπίτι.
"Μήπως είπατε στη γυναίκα σας ότι είδατε έναν μονόκερο;" ρώτησαν οι αστυνομικοί. "Ασφαλώς όχι" είπε ο σύζυγος. "Ο μονόκερος είναι ένα μυθικό ζώο". "Εντάξει αυτό ήθελα μόνο", είπε ο ψυχίατρος. "Πάρτε την. Λυπάμαι, κύριε, αλλά η γυναίκα σας είναι τρελή για δέσιμο". Την πήρανε λοιπόν, ενώ βλαστήμαγε και ούρλιαζε, και την κλείσανε σ’ ένα ίδρυμα.
Και ο σύζυγος έζησε καλά και ακόμη καλύτερα.
James Thurber, Το άσπρο ελάφι. Μύθοι για την εποχή μας, μτφ. Σωτήρης Κακίσης, εκδ. Ερατώ, 2003.
2. Thomas Szasz, The age of madness: The history of involuntary mental hospitalization, presented in selected texts, Anchor Books, 1973.
(Σχετική ανάρτηση:
"Ο φρενίατρος". Η αντι-ψυχιατρική νουβέλα του Ζ. Μ. Μασάντου ντε Ασσίς)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου