Οι δυσλειτουργικές σχέσεις ανάμεσα στους γονείς ως βασική αιτία της σχιζοφρένειας (Theodore Lidz)

 (Σημείωση για την ανάρτηση "Τί είναι η σχιζοφρένεια")   

     «Θεωρούμε τη σχιζοφρένεια», έγραφε ο Αμερικανός ψυχίατρος Θίοντορ Λιντζ (1910-2001), «σαν ακραία μορφή απόσυρσης από τις κοινωνικές σχέσεις, που χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα από προσπάθειες να διαμορφωθεί μια υποφερτή πραγματικότητα, διαστρέφοντας τη λειτουργία των συμβόλων ή περιορίζοντας ακραία το διαπροσωπικό περιβάλλον».

   Γενεσιουργός αιτία της σχιζοφρένειας είναι οι παθογόνες δυσλειτουργικές σχέσεις που επικρατούν στο γονεϊκό ζευγάρι. Οι σχέσεις αυτές, αν και απουσιάζει η ανοιχτή σύγκρουση, χαρακτηρίζονται από την αμοιβαία ψυχρότητα, την δυσπιστία και την υπονόμευση. Το παιδί χρησιμοποιείται σαν όπλο επιθετικότητας του ενός γονέα έναντι του άλλου. Στους γονείς του μέλλοντα σχιζοφρενή, συνεχίζει ο Λιντζ, συναντάμε μια σειρά από γνωρίσματα που είναι επιζήμια για τη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού:

    «Καθένας από τους γονείς επιθυμεί να αμαυρώσει τον άλλο και να υπονομεύσει την αξία του, αφήνοντας στα παιδιά να εννοήσουν ότι δεν αλληλοεκτιμούνται, αλλά μάλλον αλληλομισούνται και περιφρονούνται. Καθένας από τους δύο γονείς εκφράζει περισσότερο ή λιγότερο ανοιχτά το φόβο ότι το παιδί μπορεί να γίνει σαν το σύζυγό του, και η ομοιότητα του παιδιού με τον ένα σύζυγο αποτελεί για τον άλλο μόνιμη αιτία ανησυχίας και άρνησης. Ο ένας ή και οι δύο προσπαθούν να αποξενώσουν τον παιδί από τον άλλο. Το όριο ανάμεσα στις γενιές ξεπερνιέται. Το παιδί νιώθει ότι περιμένουν ή απαιτούν απ' αυτό να εξυπηρετήσει την καταξίωση της ζωής του ενός ή και των δύο γονέων του. Τούτο αποτελεί σοβαρό εμπόδιο για την εξέλιξή του σε ανεξάρτητο άτομο.»

    «Το παιδί μπορεί να γίνει ή να χρησιμοποιηθεί σαν υποκατάστατο του συζύγου. Η οιδιπόδεια αντιζηλία οξύνεται μάλλον αντί να ξεπεραστεί. Το παιδί μπορεί  να περάσει σαν σφήνα τι ρήγμα ανάμεσα στους γονείς και να μάθει να το με όλο και πιο επιδέξιο τρόπο· είναι πιθανό να περιέλθει σε αιμομικτικό προβληματισμό ότι μπορεί ν' αποπλανήσει έναν από τους γονείς ή να αποπλανηθεί απ' αυτόν, αλλά και να νιώσει ενοχές για τις εχθρικές-καταστροφικές παρορμήσεις του κατά των άλλων. Ο ομόφυλος από τους δύο γονείς με τον οποίο το παιδί θα έπρεπε να ταυτισθεί στη λανθάνουσα φάση και στην εφηβεία, που όμως δεν επιβεβαιώνεται από τον άλλο γονέα σαν ερωτικό αντικείμενο αλλά μισείται και περιφρονείται, δεν μπορεί να γίνει πρότυπο μέσω του οποίου το παιδί θα αποκτήσει μια ώριμη ταυτότητα. Ο δρόμος είναι ανοιχτός για τις δυνάμει ομοφυλοφιλικές τάσεις που παίζουν σημαντικό ρόλο στην σχιζοφρένεια.» 

    «Πολλά άλλα εμπόδια παρεισφρύουν στην πορεία για τη σταθερή ταύτιση του παιδιού μ' έναν από τους γονείς του -προϋπόθεση γαι διαμόρφωση της σταθερής ταυτότητας του Εγώ γύρω στο τέλος της εφηβείας. Πέρα από αυτό, τα παιδιά δεν αργούν να νιώσουν ότι απορρίπτονται όταν οι γονείς απορρίπτουν ο ένας τον άλλο. Έντρομο το παιδί μήπως το ποθητό γονεϊκό ερωτικό αντικείμενο χαθεί με τον χωρισμό των γονέων του, θα χρησιμοποιήσει άφθονα μέσα για να διατηρήσει τον υπό διάλυση γάμο. Όσο πιο ισχυρές είναι οι αιμομικτικές τάσεις, τόσο ισχυρότερη είναι και η ανάγκη για ασφάλεια και παρουσία και των δύο γονέων. Τα προβλήματα εντείνονται ακόμη περισσότερο στην περίπτωση που ο ένας ή και οι δύο γονείς έχουν παράλογο ή συγκεχυμένο τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς.»[1]

---

1. Theodore Lidz, Alice Cornelison, Stephen Fleck, Dorothy Terry, "Διάσταση και μετατροπή της δομής στο γάμο", σελ. 100-101· στο: "Σχιζοφρένεια και Οικογένεια", εκδ. Γράμματα, 1978. 
•  Βλέπε επίσης: Theodore Lidz, "Οικογένεια, γλώσσα και σχιζοφρένεια", Δευκαλίων, τομ.2. αρ. 5 (1971).  

---------------------------------
    Σχετικές αναρτήσεις:
• "Η ψυχική ισορροπία, η τρέλα και η οικογένεια" (Aaron Esterson, Ronlad Laing) 

•  Ο "διπλός δεσμός", βασική έννοια της θεωρίας της σχιζοφρένειας του Gregory Bateson

 ΨυχοΑντιΜαχίες    

---