ΨυχοΑντιMαχίες: Ακατέργαστη Tέχνη • Anna Zemankova: "λουλούδια που δεν φυτρώνουν πουθενά" *

Η Άννα Ζεμάνκοβα (Anna Zemánková) γεννήθηκε το 1908 κοντά στο Όλομουτς της Μοραβίας. Σπούδασε οδοντοτεχνική και εξάσκησε για κάποιο χρονικό διάστημα το επάγγελμα του οδοντοτεχνίτη. Στα είκοσι πέντε της παντρεύτηκε έναν αξιωματικό του στρατού και απέκτησε μαζί του αρχικά τρεις γιους (από τους οποίους ο πρωτότοκος πέθανε από καρκίνο σε ηλικία τεσσάρων χρόνων) και αργότερα μια κόρη. Το 1948 η οικογένεια εγκαταστάθηκε οριστικά στην Πράγα.[1]

• • • • •

Στη δεκαετία του 1950 η Άννα Ζεμάνκοβα άρχισε να έχει έντονες συναισθηματικές μεταπτώσεις και να υποφέρει από παρατεταμένες περιόδους κατάθλιψης. Με την παρότρυνση των γιων της (που ανακάλυψαν τυχαία ξεχασμένες στο πατάρι τού σπιτιού τους ζωγραφιές τής εφηβικής νεότητας της) στράφηκε, στα πενήντα δύο της χρόνια, προς τη ζωγραφική και κατόρθωσε σταδιακά να ξεπεράσει την κατάθλιψη και να "αυτοθεραπευτεί".[2]

• • • • •

Anna Zem ankova (1908-1986)

Η Άννα Ζεμάνκοβα, ακούγοντας κλασική μουσική σχεδόν σε εκστατική κατάσταση, ζωγράφιζε ανελλιπώς κάθε πρωί από τις τέσσερις μέχρι τις επτά -ώρα που, σύμφωνα με τα λεγόμενά της, μπορούσε να αισθανθεί και να συλλάβει τις "μαγνητικές δυνάμεις". Ζωγράφιζε αυθόρμητα, χωρίς προσχέδιο, χωρίς να ξέρει ποια θα είναι η τελική μορφή του έργου. "Όλα γίνονται μόνα τους", έλεγε, "δεν χρειάζεται να σκεφθώ τίποτα".[3] Μετά τις επτά καταπιανόταν με τις δουλειές του σπιτιού της και αργά το απόγευμα επανερχόταν στην πρωινή της δημιουργία για να προσθέσει (σε πιο συνειδητή κατάσταση τώρα) πληθώρα επαναλαμβανόμενων λεπτομερειών. Τα έργα της, που έχουν ως θέμα παράξενα φυτά και εξωπραγματικά "μαγικά" λουλούδια, είναι σχεδιασμένα με την ακρίβεια και καθαρότητα εικόνων βιβλίου βοτανολογίας: Έχουν μίσχο, πέταλα, στήμονες, φύλλα, σέπαλα, αλλά και μερικές φορές ζωόμορφα στοιχεία που παραπέμπουν σε παράξενα έντομα, μέδουσες και θαλάσσιες ανεμώνες.

• • • • •

Προς το τέλος της ζωής της η Άννα Ζεμάνκοβα καθηλώθηκε σε αναπηρική πολυθρόνα, έχοντας υποστεί λόγω προχωρημένου διαβήτη χειρουργικό ακρωτηριασμό και των δύο κάτω άκρων της. Συνέχισε όμως παρόλα αυτά να ζωγραφίζει αδιάκοπα τα απόκοσμα φαντασιωτικά φυτικά της μοτίβα μέχρι το θάνατό της το 1986 σε ηλικία 78 χρόνων.[4]

Χρήστος Αμπελάς / Χρήστος Μπελόπουλος

* Η φράση στο τίτλο "λουλούδια που δεν φυτρώνουν πουθενά" είναι της ίδιας της Άννα Ζεμάνκοβα.