Ο Αυστριακός σχεδιαστής και χαράκτης Άλφρεντ Κούμπιν (1877-1959), σημαντική μορφή της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας το πρώτο μισό του 20ου αιώνα,[1] και μέλος του "Γαλάζιου Καβαλάρη", της περίφημης εξπρεσιονιστικής ομάδας του Μονάχου, γνώρισε την κατάθλιψη και την τρέλα στα πρώτα μετεφηβικά του χρόνια: Στα 19 του αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει αυτοπυροβολούμενος μπροστά στον τάφο της μητέρας του (που είχε πεθάνει όταν ο ίδιος ήταν δέκα χρονών[2]), και λίγο αργότερα -μερικές εβδομάδες μετά την κατάταξη του στο στρατό-, κατέρρευσε ψυχολογικά και νοσηλεύτηκε για ένα περίπου μήνα.
Ο Κούμπιν, που βρέθηκε πολλές φορές ακόμη στα πρόθυρα της τρέλας, κατόρθωσε τελικά να εξορκίσει τους εσωτερικούς του δαίμονες μέσω της τέχνης, αλλά και της γραφής της αυτοβιογραφίας του (την οποία έγραφε με αλλεπάλληλες επανεγγραφές και προσθήκες από το 1911 έως το 1952): «Με ρωτάνε συχνά», γράφει, «πώς έφτασα να ζωγραφίζω αυτά τα πράγματα, και νομίζω πως η ιστορία της ζωής μου δείχνει καθαρά ότι, στο βάθος, ήταν η ίδια πάντα δύναμη που με έσπρωξε, κατά την παιδική μου ηλικία στο όνειρο και την ονειροπόληση, αργότερα στις απερισκεψίες της νιότης, μετά στην τρέλα και τελικά στην τέχνη».
Στην "Τρέλα", μια λιθογραφία που πρωτοσχεδιάστηκε λίγα χρόνια μετά την ψυχιατρική του νοσηλεία, απεικονίζεται ο ίδιος ως τρελός. Πίσω του ένας μαύρος δαίμονας μπήγει χτυπώντας το με ένα σφυρί ένα μεγάλο καρφί μέσα στο κεφάλι του.
Στο "Φρενοκομείο", που σχεδιάστηκε το 1914, βλέπουμε την προσπάθεια μιας ομαδικής απόδρασης από την αυλή ενός ψυχιατρικού ασύλου. Κάποιοι επιχειρούν να σκαρφαλώσουν στη μάνδρα, κάποιοι άλλοι σπεύδουν κρατώντας μια σκάλα, ενώ μια κατάσταση μεγάλης αναστάτωσης και πανικού επικρατεί στο χώρο. Στη μέση στέκεται στητός ένας υπηρέτης υψηλών προσώπων, με τη χαρακτηριστική στολή των υπηρετών του 19ου αιώνα, κρατώντας ένα μαστίγιο και παρατηρώντας αμέτοχος τη σκηνή.
1. Ο Κούμπιν έγινε γνωστός στον κόσμο της τέχνης από τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα για τα ασπρόμαυρα σχέδια του στα οποία απεικονίζονταν συχνά τέρατα, χιμαιρικά όντα και φανταστικά υβρίδια.
2. Αυτό που με τρόμαξε πιο πολύ, γράφει ο Κούμπιν στη αυτοβιογραφία του, δεν ήταν ο θάνατος της μητέρας αλλά η εικόνα του τρελαμένου από τον πόνο και την απελπισία πατέρα που πηγαινοέρχονταν τρέχοντας και κλαίγοντας μέσα σε όλα τα δωμάτια του σπιτιού κρατώντας σφιχτά στην αγκαλιά του το άψυχο ωχρό σώμα της πεθαμένης γυναίκας του. (Alfred Kubin, "Ma vie", édit. Allia, 2015) Αργότερα θα απεικονίσει τον θάνατο ("Ο καλύτερος γιατρός") με τη μορφή μιας γυναίκας ντυμένης στα μαύρα και χωρίς χαρακτηριστικά προσώπου.
Ο Κούμπιν, που βρέθηκε πολλές φορές ακόμη στα πρόθυρα της τρέλας, κατόρθωσε τελικά να εξορκίσει τους εσωτερικούς του δαίμονες μέσω της τέχνης, αλλά και της γραφής της αυτοβιογραφίας του (την οποία έγραφε με αλλεπάλληλες επανεγγραφές και προσθήκες από το 1911 έως το 1952): «Με ρωτάνε συχνά», γράφει, «πώς έφτασα να ζωγραφίζω αυτά τα πράγματα, και νομίζω πως η ιστορία της ζωής μου δείχνει καθαρά ότι, στο βάθος, ήταν η ίδια πάντα δύναμη που με έσπρωξε, κατά την παιδική μου ηλικία στο όνειρο και την ονειροπόληση, αργότερα στις απερισκεψίες της νιότης, μετά στην τρέλα και τελικά στην τέχνη».
 |
Άλφρεντ Κούμπιν, "Η τρέλα" (≈1901) |
 |
Άλφρεντ Κούμπιν, "Το φρενοκομείο" (1914) |
Ντίνος Χατζηαθανασίου
1. Ο Κούμπιν έγινε γνωστός στον κόσμο της τέχνης από τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα για τα ασπρόμαυρα σχέδια του στα οποία απεικονίζονταν συχνά τέρατα, χιμαιρικά όντα και φανταστικά υβρίδια.
2. Αυτό που με τρόμαξε πιο πολύ, γράφει ο Κούμπιν στη αυτοβιογραφία του, δεν ήταν ο θάνατος της μητέρας αλλά η εικόνα του τρελαμένου από τον πόνο και την απελπισία πατέρα που πηγαινοέρχονταν τρέχοντας και κλαίγοντας μέσα σε όλα τα δωμάτια του σπιτιού κρατώντας σφιχτά στην αγκαλιά του το άψυχο ωχρό σώμα της πεθαμένης γυναίκας του. (Alfred Kubin, "Ma vie", édit. Allia, 2015) Αργότερα θα απεικονίσει τον θάνατο ("Ο καλύτερος γιατρός") με τη μορφή μιας γυναίκας ντυμένης στα μαύρα και χωρίς χαρακτηριστικά προσώπου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου