 |
| "Άξονας του κόσμου με κουνέλι" (1919) |
Ο Γερμανός αυτοδίδακτος ζωγράφος Άουγκουστ Νάττερερ [August Natterer] γεννήθηκε το 1868 κοντά στο Ράβενσμπουργκ -το τελευταίο παιδί μιας ενδεκαμελούς οικογένειας- και μεγάλωσε (χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα) στη γειτονική Στουτγάρδη. Αργότερα εκπαιδεύτηκε ως ηλεκτρολόγος και μηχανικός, περιπλανήθηκε για μερικά χρόνια στο εξωτερικό και εργάσθηκε κατά διαστήματα στην Ελβετία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ. Το 1893 επέστρεψε οριστικά στη Γερμανία και το 1896 εγκαταστάθηκε στο Βύρτσμπουργκ όπου παντρεύτηκε και άνοιξε τη δική του επιχείρηση. Η επαγγελματική του φήμη γρήγορα εξαπλώθηκε και άρχισε να συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο της πόλης κατασκευάζοντας επιστημονικά όργανα και εξειδικευμένα μηχανήματα για τα ερευνητικά τους εργαστήρια, όπως αυτό του Βίλχελμ Ρέντγκεν, του εφευρέτη των ακτίνων Χ.[1]
 |
| "Κεφάλι μάγισσας" (1915) |
Το 1902, όταν το πανεπιστήμιο απέκτησε τους δικούς του τεχνικούς, οι εργασίες του Νάττερερ μειώθηκαν δραματικά. Αν και προσπάθησε να βρει εναλλακτικές επαγγελματικές διεξόδους, οι προσπάθειές του δεν είχαν το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Έτσι σταδιακά απογοητεύτηκε και άρχισε να ανησυχεί υπερβολικά για το μέλλον. Στις αρχές του 1907 η κατάσταση επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο: Βρισκόταν πλέον σε συνεχή διέγερση και ανησυχία, υπέφερε από αϋπνίες και εμμονές, κατατρυχόταν από την ιδέα της Δευτέρας Παρουσίας και από έντονους αποκαλυπτικούς φόβους. Τον Απρίλιο του ιδίου έτους, όπως αργότερα ο ίδιος διηγιόταν, είδε στον ουρανό μια οπτασία, ένα τεράστιο άσπρο πλαίσιο μέσα στο οποίο άρχισαν να προβάλλονται διαδοχικά με φρενήρη ρυθμό εικόνες πολέμων, φρουρίων αλλά και όμορφων κάστρων ή τόπων, και ανάμεσά τους και η εικόνα του ίδιου του Θεού, "της μάγισσας που δημιούργησε τον κόσμο". Πάνω από 10.000 αποκαλυπτικές εικόνες προβλήθηκαν μέσα σε μισή ώρα, όπως έλεγε ο ίδιος, στην γιγάντια ουράνια οθόνη, εικόνες που αργότερα θέλησε να αναπαραγάγει με τα εικαστικά του έργα. Λίγους μήνες αφότου είχε αυτήν την οραματική εμπειρο Νάττερερ επιχείρησε να αυτοκτονήσει ανοίγοντας τις φλέβες του και οδηγήθηκε στο ψυχιατρείο. Παρέμεινε έγκλειστος για τα επόμενα 26 χρόνια, δηλαδή μέχρι το θάνατό του, το 1933, στο φρενοκομείο τού Ροττβάιλ.
 |
| "Τα μάτια μου την ώρα της οπτασίας" (1913) |
Ο Νάττερερ άρχισε να ζωγραφίζει τα οράματα και τις οπτασίες του κατά τη διάρκεια του μακρόχρονου εγκλεισμού του. Εκεί τον ανακάλυψε ο Χανς Πρίντσχορν (Hans Prinzhorn), ο ιστορικός τέχνης και ψυχίατρος που το 1919 είχε αναλάβει να συγκεντρώσει και να οργανώσει για λογαριασμό της ψυχιατρικής κλινικής του Πανεπιστημίου της Χαϊλδεμβέργης μια συλλογή έργων των έγκλειστων στα γερμανικά ψυχιατρεία πασχόντων.[2] Ο Πρίντσχορν εντυπωσιάσθηκε από τα έργα του Νάττερερ και τον κατέταξε με το ψευδώνυμο Άουγκουστ Νέτερ [August Neter] στον κατάλογο των δέκα πιο σημαντικών "σχιζοφρενών ζωγράφων", το έργο των οποίων παρουσίασε διεξοδικά στο περίφημο βιβλίο του "Εικαστικά έργα ψυχιατρικά ασθενών" που εκδόθηκε το 1922 και επηρέασε σημαντικά την καλλιτεχνική πρωτοπορία της εποχής και ιδιαίτερα τους σουρεαλιστές ζωγράφους.[3]
|
|
Σημειώσεις
1. Thomas Röske, "August Natterer". Raw Vision Magazine, n˚ 51, 2005.
2. Η "Συλλογή Πρίντσχορν" διαθέτει σήμερα πάνω από 5.000 έργα και περιλαμβάνει σχέδια, έργα ζωγραφικής, γλυπτά και έργα σε ύφασμα. Ένα μικρό μόνο μέρος της, με έργα έγκλειστων καλλιτεχνών που εξοντώθηκαν στους θαλάμους αερίων των ναζιστών ως "άτομα που δεν αξίζει να ζουν", εκτέθηκε το 2011 στο Μουσείο Μπενάκη. (Για περισσότερα βλέπε τον κατάλογο της έκθεσης: "Αιτία θανάτου: ευθανασία. Η εξόντωση των ψυχικά ασθενών στην εποχή του ναζισμού. Συλλογή Prinzhorn", εκδόσεις Ίνδικτος, 2011.)
3. Hans Prinzhorn, Bildnerei der Geisteskranken, "August Neter": https://archive.org/details/b29816476/page/204.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου