 |
| Έργο του Μιγκέλ Χερνάντεζ (1951), χωρίς τίτλο Collection de l'Art Brut de Lausanne |
Ο Ισπανός αναρχικός Μιγκέλ Χερνάντεζ (Miguel Hernández), ιστορική μορφή της ακατέργαστης τέχνης[1] -αν και σήμερα ελάχιστα γνωστός, γεννήθηκε το 1893 σε ένα χωριό της Καστίλης, κοντά στην πόλη Άβιλα [Ávila]. Δεκαεννιά χρονών έφυγε μετανάστης στη Λατινική Αμερική. Βρέθηκε αρχικά στο Σαν Πάολο, μετά στο Ρίο ντε Τζανέιρο και αργότερα στο Μπουένος Άιρες, δουλεύοντας άλλοτε ως εργάτης σε αγροκτήματα, άλλοτε ως πωλητής δημητριακών και άλλοτε ως ζαχαροπλάστης ή μάγειρας. Στην Αργεντινή ήρθε σε επαφή με αναρχικούς κύκλους και ασπάσθηκε τις ιδέες τους.
Μερικά χρόνια αργότερα, όταν έγινε τριάντα χρονών, επέστρεψε στην Ευρώπη και για κάποιο διάστημα βρέθηκε στη Λισσαβώνα, όπου συμμετέχοντας στην έκδοση μιας αναρχικής εφημερίδας συνελήφθη από τις πορτογαλικές αρχές. Γυρίζοντας στην Ισπανία υποχρεώθηκε να υπηρετήσει την στρατιωτική του θητεία και στάλθηκε στο Μαρόκο την εποχή που η ισπανική κυβέρνηση (με τη βοήθεια της Γαλλίας) διεξήγαγε έναν σκληρό αποικιακό πόλεμο ενάντια στις εξεγερμένες φυλές της οροσειράς του Ριφ. Μετά την αποστράτευσή του εγκαταστάθηκε στη Μαδρίτη, ανέπτυξε δράση ενάντια στη δικτατορία του Πρίμο ντε Ριβέρα και συνελήφθηκε ξανά. Υπήρξε μέλος της "Ιβηρικής αναρχικής ομοσπονδίας" [FAI - Federación Anarquista Ibérica] και της αναρχικής "Εθνικής Συνομοσπονδίας Εργασίας" [CNT -Confederación Nacional del Trabajo], καθώς και συνεργάτης σε αναρχικά περιοδικά και εφημερίδες.[2]
Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου κατατάχθηκε στον Δημοκρατικό στρατό [Ejército de la República Española], και σύμφωνα μάλιστα με κάποιες ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες υπήρξε διοικητής [comandate] μιας δύναμης 5000(;) αγωνιστών. Το 1938, εν μέσω του εμφυλίου, παντρεύτηκε τη γυναίκα που υπεραγαπούσε και τον επόμενο χρόνο, μετά την οριστική και πλήρη επικράτηση των δυνάμεων του δικτάτορα Φράνκο, διέφυγε μαζί της στη Γαλλία. Συνελήφθη αμέσως, όπως και πολλοί άλλοι Ισπανοί αναρχικοί, από τις γαλλικές αρχές και κλείστηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Η σύζυγός του στάλθηκε πίσω στην Ισπανία, και έτσι ο Χερνάντεζ έχασε βίαια και οριστικά κάθε επαφή μαζί της.
Το 1945, μετά το πέρας του πολέμου, εγκαταστάθηκε στο εργατικό -τότε- προάστιο Μπελβίλ του Παρισιού. Για κάποιο διάστημα υπήρξε διαχειριστής τού περιοδικού των αναρχικών εμιγκρέδων "Ελεύθερη Ισπανία" [España Libre], ενώ προσπαθούσε παράλληλα να ξαναβρεί απεγνωσμένα τα ίχνη του χαμένου έρωτα του. Ο άνθρωπος όμως που έστειλε γι' αυτόν τον σκοπό στην Μαδρίτη δεν τόλμησε ποτέ να του πει, όπως μας πληροφορεί ο Ζαν Ντυμπυφέ, πως αυτή συζούσε ήδη με κάποιον άλλον άνδρα και δεν ενδιαφερόταν καθόλου για τον πρώην σύζυγό της -μια αλήθεια που σίγουρα θα συνέτριβε τον Μιγκέλ Χερνάντεζ.[3]
• • • • •
 |
| Ο Miguel Hernandez (1893-1957) στο σπίτι και εργαστήριο του (1951) Φωτογραφία: Robert Doisneau |
• • • • •
Οι πίνακες του Χερνάντεζ έχουν ως κεντρικό θέμα άλλοτε μια απόκοσμη γυναικεία μορφή, μια μορφή που παραπέμπει εμμονικά στη γυναίκα που αγαπούσε, και άλλοτε εικόνες της ειρηνικής αγροτικής ζωής των παιδικών του χρόνων. Δεν πρόκειται όμως για ρεαλιστικές αναπαραστάσεις. Οι πίνακες είναι σκοτεινοί με ασυνήθιστες εξωπραγματικές χρωματικές αντιθέσεις και φωτοσκιάσεις, πρόσωπα συχνά υπερμεγέθη και ακίνητα σαν μάσκες, σώματα αλλόκοτα εύκαμπτα με μέλη συχνά σαν πλοκάμια ή φίδια κουλουριασμένα -ονειρικές εικόνες, κάποτε αγχωτικές, ενός απόμακρου φαντασματικού κόσμου… Ο Μιγκέλ Χερνάντεζ δεν ήταν βέβαια σχιζοφρενής, όπως σημειώνει ο Ζαν Ουρύ (ίσως και επειδή δεν ήρθε ποτέ σε επαφή με τον ψυχιατρικό μηχανισμό)· ζωγράφιζε, μη μπορώντας να κάνει διαφορετικά, παρακινούμενος από μια επιτακτική αδήριτη εσωτερική ανάγκη, όπως πολλοί μεγάλοι καλλιτέχνες, όπως πολλοί ψυχωτικοί.[5]
Πέθανε το 1957 σε ηλικία εξήντα τεσσάρων χρόνων.
Χρήστος Μπελόπουλος
• • • • •
|
|
|
|
|
|
|
|
Σημειώσεις
1. Collection de l'Art Brut de Lausanne: "Miguel Hernandez".
• Galerie Christian Berst: "Miguel Hernandez- biographie".
• Collection abcd - Art Brut: "Miguel Hernandez - biographie".
2. Dictionnaire des militants anarchistes, "Hernandez Miguel".
3. Jean Dubuffet, "Miguel Hernandez", Fascicule de l’Art Brut n°1, 1964.
4. Collection André Breton: "Portrait d'André Breton".
5. Jean Oury, Création et schizophrénie, p. 130, édit. Galilée, 1989.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου