Ο Ντέιβιντ Κούπερ (1931-1986) μαζί με τον Ρόναλντ Λαινγκ ήταν οι θεμελιωτές της βρετανικής αντιψυχιατρικής. Επηρεασμένοι από τον Φρόιντ, τον Μαρξ και την υπαρξιακή φιλοσοφία του Ζαν Πωλ Σαρτρ αμφισβήτησαν και απέρριψαν την ψυχιατρική αντίληψη της τρέλας, και προσπάθησαν να δημιουργήσουν εναλλακτικές θεραπευτικές κοινότητες, χώρους υποδοχής και αποδοχής των πασχόντων απαλλαγμένους από την πραγματική και συμβολική βία των ψυχιατρικών θεσμών. Τη δεκαετία του 1970 ο Ντέιβιντ Κούπερ σταμάτησε κάθε ψυχιατρική-αντιψυχιατρική δραστηριότητα πεπεισμένος πλέον ότι η μόνη λύση στο πρόβλημα της ψυχικής ασθένειας ήταν η πολιτική και κοινωνική επανάσταση, η ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος.
Τα αποσπάσματα που ακολουθούν (και φέρουν το στίγμα μιας ολόκληρης εποχής με τις προσδοκίες, τις ψευδαισθήσεις και τις υπερβολές της) βασίζονται σε μια μακροσκελή συνέντευξη για την αντιψυχιατρική, την επανάσταση και τη "γραμματική της ζωής"[1] που παραχώρησε ο Κούπερ το 1978 στο ισπανικό περιοδικό "El viejo topo"[2], μετάφραση της οποίας δημοσίευσε τον Ιανουάριο του 1981 το "αντεργρκάουντ" περιοδικό Ιδεοδρόμιο (που εξέδιδε ο Λεωνίδας Χρηστάκης) -σε ένα τεύχος αφιερωμένο αποκλειστικά στην αντιψυχιατρική.[3]
El viejo topo (V. T.): Η αντιψυχιατρική έχει συμπληρώσει σήμερα (1978) δέκα χρόνια ζωής. Στο διάστημα αυτό υπήρξαν δυσκολίες και συγκρούσεις αλλά και πρωτοποριακοί και έντονοι αγώνες, αγώνες ενάντια στα ψυχιατρεία… Εσείς όμως στα γενέθλιά της, τής κάνετε ένα φριχτό δώρο: την αρνείστε! Δεν αισθάνεστε λίγο ένοχος;
David Cooper (D. C.): Όχι βέβαια! Στη ζωή μου έδωσα πάντα μάχες ενάντια στα αισθήματα ενοχής και σε όλες αυτές τις αρλούμπες που μας έχει εισάγει στο κεφάλι η ψυχανάλυση. […] Η αντιψυχιατρική γεννήθηκε σα μια μορφή πάλης μέσα στους θεσμούς και ενάντια σε όλες τις μορφές της καταστολής, της βίας και της γκετοποίησης που υφίστανται οι έγκλειστοι στο ψυχιατρείο. Μετά όμως από δέκα χρόνια έχει έρθει πλέον ο καιρός να κάνουνε αυτοκριτική, να ζυγίσουμε τα υπέρ και τα κατά, και να πάμε παραπέρα.
V. T.: Έφτασε λοιπόν η στιγμή να ξεπεράσουμε την αντιψυχιατρική, να περάσουμε από την αντιψυχιατρική στη "μη-ψυχιατρική" (non-psychiatry);
D. C.: Εγώ θα έλεγα μάλλον ότι η αντιψυχιατρική και η μη-ψυχιατρική πρέπει να δράσουν παράλληλα. Η δουλειά μέσα στους θεσμούς είναι πολύ σπουδαία, αλλά δεν αρκεί. Μαζί με τον Λαινγκ, για παράδειγμα, είχαμε πιστέψει στην αναγκαιότητα δημιουργίας εναλλακτικών θεραπευτικών κοινοτήτων όπου θα μπορούσαμε να εξασκήσουμε την αντιψυχιατρική. Αλλά τελικά τι νόημα έχει η δημιουργία δέκα νησιών ευτυχίας, όταν όλοι οι υπόλοιποι συνεχίζουν με τον ίδιο τρόπο; Με τις παράλληλες εναλλακτικές δομές ο ψυχιατρικός θεσμός στην πραγματικότητα παραμένει αλώβητος. […] Για αυτό πιστεύω ότι έχει έρθει πλέον η στιγμή για να δοθεί η μάχη όχι μόνον μέσα και ενάντια στον ψυχιατρικό θεσμό, αλλά κυρίως πέρα από αυτόν…
V. T.: Και πως γίνεται αυτό;
D. C.: Πολιτικοποιώντας την τρέλλα, ξεπερνώντας τη ρομαντική της σύλληψη. Είναι αναγκαίο οι άνθρωποι να εξοικειωθούν με την τρέλλα τους, να δεχτούν την τρέλλα χωρίς φόβο, να γίνει η τρέλλα κοινωνική υπόθεση.
[Και για να γίνει αυτό] πρέπει πρώτα απ' όλα να απαιτήσουμε από τους αρμόδιους να "αποκεφαλίσουν" τους ψυχιάτρους. Στο βιβλίο μου το λέω πολύ καθαρά: Οι ψυχίατροι ή θα αυτοκτονήσουν ή θα τους ξεκάνουμε. Θέλω να πω μ' αυτήν τη μεταφορά ότι αν επιθυμούν να βοηθήσουν τους ασθενείς, οφείλουν να εγκαταλείψουν τις μέχρι τώρα πρακτικές τους. Διαφορετικά, τους βλέπω υποχρεωμένους να τις ξεχάσουν δια της βίας.
V. T.: Ας υποθέσουμε ότι αποφασίζουνε οι ίδιοι να αρνηθούν τον ρόλο τους, ως ειδικοί της τρέλας. Τι θα μπορούσαν να κάνουν.
D. C.: Να βρίσκονται μέσα στην κοινωνία, στα προβλήματά, στις συγκρούσεις της. Πιστεύω σε κοινότητες που θα παρεμβαίνουν σε γειτονιές, σε εργοστάσια, σε σχολεία, εκεί όπου ζει ο κόσμος και έρχεται σε επαφή. Στις Βρυξέλλες, παραδείγματος χάριν, υπάρχει μια ομάδα που εδώ και μερικά χρόνια δουλεύει με αυτόν τον τρόπο σε μια φτωχή γειτονιά με υποπρολετάριους και μετανάστες. Αν εμφανιστεί κάποιο πρόβλημα παρέκκλισης, ψυχιατρικό ή μη, ο ψυχίατρος συγκεντρώνει τον κόσμο της γειτονιάς. Όχι μόνο την οικογένεια, αλλά επίσης τους συναδέλφους στη δουλειά, τον συνδικαλιστικό εκπρόσωπο, τους γείτονες… Μ' αυτόν τον τρόπο φέρνει σε επαφή ανθρώπους που διαφορετικά δεν θα είχαν την ευκαιρία να συναντηθούν και να συζητήσουν. […] Αποδεικνύεται τότε ότι το πρόβλημα του συγκεκριμένου ανθρώπου αφορά όλους, είναι δηλαδή ένα πρόβλημα πολιτικό. […] Επιπλέον, όταν σ' αυτές τις συγκεντρώσεις συμμετέχει και εκπρόσωπος του συστήματος, αναγκάζεται να έρθει αντιμέτωπος με τον ίδιο του εαυτό και να αναγνωρίσει τις αντιφάσεις του.
V. T.: Αντικείμενο της μη-ψυχιατρικής είναι να κάνει εμφανείς τις αντιθέσεις;
D. C.: Όχι μόνο αυτό. Το σημαντικότερο θα έλεγα είναι να φέρει σε επαφή [διαφορετικούς] ανθρώπους. Δεν χρειάζονται ειδικές τεχνικές γνώσεις γι' αυτό. Έτσι μόνο μπορεί να υπερνικηθεί η απομόνωση και η εξατομίκευση. Και όταν οι άνθρωποι συναντώνται, τότε μπορούν και να αγωνιστούν μαζί ενάντια στις δομές τού συστήματος. Δεν υπάρχουν προσωπικά προβλήματα. Όλα τα προβλήματα είναι πολιτικά. […]
V. T.: Αυτό έχει κάποια σχέση με ότι γίνεται σήμερα στην Ιταλία από τον κομουνιστή "αντιψυχίατρο" Τζιοβάννι Τζέρβις (Giovanni Jervis);
D. C.: Ναι. Ο Τζιοβάννι Τζέρβις είναι ο μόνος που πλησιάζει τη μη-ψυχιατρική. Στη Ρέτζιο Εμίλια, σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα που εφαρμόζει, επιχειρεί να εξαλείψει σταδιακά τον ρόλο του ειδικού. Έχουν πάει εκεί ασθενείς, πρώην έγκλειστοι σε ψυχιατρεία, για να διαμείνουν σε ένα κοινόβιο όχι με τη βοήθεια "ειδικών" αλλά των αγροτών και εργατών της περιοχής. Η μόνη δουλειά του Τζέρβις ως ειδικού είναι αφενός να δώσει σ' αυτούς τους αγρότες και εργάτες τις ελάχιστες πληροφορίες που θα τους βοηθήσουν να καταλάβουν τους μηχανισμούς της τρέλλας και αφετέρου μια γνήσια πολιτική μόρφωση.
[…]
V. T.: Εσείς έχετε την πρόθεση να δημιουργήσετε κάποια κοινότητα, κάτι παρόμοιο μ' αυτό που κάνει ο Τζέρβις;
D. C.: Κάνω κάτι παραπλήσιο με τους φοιτητές της ψυχολογίας και τον υπόλοιπο κόσμο. Αν και στη Γαλλία η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική σε σύγκριση με την Ιταλία. Υπάρχουν λιγότερες δυνατότητες συγκεκριμένης πολιτικής δουλειάς. Η Γαλλία είναι μια χώρα που προωθεί τη θεωρία…
V. T.: Υπονοείται ότι στην Ιταλία η πολιτική συνείδηση είναι περισσότερο αναπτυγμένη;
D. C.: Ακριβώς. Είναι πολύ πιο διαδεδομένη η τάση να σκέπτονται οι άνθρωποι πρωτίστως πολιτικά και όχι προσωπικά. Αυτό τους προφυλάσσει από την παγίδα της "οικογενοποίησης" και τις επιβαλλόμενες από την οικογένεια αναστολές -την κύρια αιτία της σχιζοφρένειας.
[…]
D. C.: Υπήρχε ένας θεωρητικός του φασισμού -αναφέρεται στα "Γράμματα" του Γκράμσι-, ο οποίος έλεγε ότι "η οικογένεια είναι η μητρική φωλιά του φασισμού". Υπάρχει επίσης η άποψη του Μάο για τον οποίο η οικογένεια, που γεννήθηκε πριν τον φεουδαλισμό ή τον καπιταλισμό, στο μέλλον αναγκαστικά θα καταργηθεί. Και εγώ είμαι πεπεισμένος ότι η οικογένεια πρέπει να πεθάνει, και να δώσουμε στα παιδιά τη δυνατότητα να διατηρούν επαφές με ανθρώπους της κοινότητας πέρα από την οικογένεια. Έτσι μόνον θα περιοριστεί η σχιζοφρένεια και οι άλλες ψυχικές παθήσεις.
V. T.: Πιστεύετε ότι τα παιδιά θα μεγαλώνουν καλύτερα σε κοινόβια;
D. C.: Όχι! Το πίστευα μέχρι πριν λίγο καιρό, αλλά όχι πια. Έχω δει πολλές αποτυχημένες κοινοβιακές απόπειρες, επειδή συχνά τα κοινόβια αναπαραγάγουν τους ίδιους άκαμπτους οικογενειακούς νόμους. Σήμερα πολύ περισσότερο από την οικογένεια είμαι ενάντια στην οικογενοιοποίηση, χαρακτηριστικό της οποίας είναι η ζήλεια, η ζηλοτυπία, η οικειοποίηση και η ενοχικότητα. Όταν ζούμε σε ζευγάρια θα πρέπει να προσπαθούμε να μην πέφτουμε στα παραπάνω λάθη και κυρίως να μην έχουμε και να μη προκαλούμε αισθήματα ενοχής.[…] Αυτό δεν είναι εύκολο. Γιατί για να μπορέσει κανείς ν' αγωνιστεί ενάντια στον θεσμό της οικογένειας χρειάζεται να γίνει μια πολιτική επανάσταση.
V. T.: Αυτό σημαίνει ότι η κοινωνική και η πολιτική επανάσταση χρειάζεται να συμβαδίζουν;
D. C.: Θα έλεγα ότι η μια δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την άλλη. Δεν μπορούμε να φτάσουμε στην ολική επανάσταση, αν προηγουμένως δεν υπάρξει αυτή η προπαρασκευή. Όλα αυτά θα μπορούσαν να αναπαρασταθούν με έναν μαθηματικό τύπο: πολιτική επανάσταση + κοινωνική επανάσταση= κομμουνιστική επανάσταση.
V. T.: Αυτό σημαίνει ότι αν υστερήσει ο ένας από τους δύο όρους της εξίσωσης η επανάσταση δεν θα πραγματοποιηθεί.
D. C.: Ακριβώς. Στις κομμουνιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης έχουν μεν κάνει την πολιτική επανάσταση, αλλά έχουν αφήσει πίσω την κοινωνική επανάσταση. […] Ο ίδιος ο Μάρξ το έλεγε καθαρά: "Δεν αρκεί η κατοχή των μέσων παραγωγής. Απαιτείται επίσης η αλλαγή του ανθρώπου".
V. T.: Στο βιβλίο σας "Η γραμματική της ζωής" δηλώνετε ότι η εμπειρία σας με το LSD σας βοήθησε πολύ.
D. C.: Τα ψυχοδηλωτικά ήταν για μένα ένας σπουδαίος σταθμός. Σε μεταφέρουν σε έκσταση, σε οδηγούν στον εαυτό σου, σε κάνουν να διεισδύσεις σε "τρελλά" διαστήματα. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι συμβουλεύω τον κόσμο ή την νεολαία να παίρνει LSD. Χρειάζονται ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες και πολύ πείρα για να μπορέσει κανείς να ωφεληθεί χρησιμοποιώντας τις ουσίες αυτές. Θα μπορούσαν να είναι φορέας προσωπικής σωτηρίας, αλλά με τα σημερινά επίπεδα συνειδητότητας δεν είναι μια μέθοδος κατάλληλη για τους πολλούς.
[…]
Πιστεύω πως πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα χωρίς προσφυγή σε ειδικούς. Δεν χρειάζονται τεχνικές, γιατί ο ειδικός δεν προσπαθεί να εισαγάγει κάτι καινούργιο, αλλά να ξαναδείξει τα μονοπάτια που πρωτύτερα -πριν τον καπιταλισμό και τον φεουδαλισμό- οι άνθρωποι ήξεραν να διαβαίνουν μόνοι τους. Σήμερα με τη μόδα των "ειδικών" έχουμε την εντύπωση ότι δεν μπορούμε να κινηθούμε μόνοι μας. Αυτό είναι λάθος. Φτάνει να το θελήσει κανείς, να το αποφασίσει, να διακινδυνεύσει και να αρνηθεί όλα εκείνα που μέχρι τώρα του φαινότανε αληθινά αλλά δεν ήταν. Να προσπαθήσουμε να αποτινάξουμε το παρελθόν, αυτό είναι σημαντικό για τη ζωή μας.
V. T.: Αλλά τουλάχιστον θα μας συμβουλεύετε να συμμετάσχουμε σε μια εξειδικευμένη τεχνική, όπως για παράδειγμα ο υπερβατικός διαλογισμός ή κάτι άλλο;
D. C.: Ποτέ δεν υπαινίχθηκα την προσφυγή σε μια τεχνική για την αλλαγή της ζωής μας. Πριν από λίγο καιρό ταξίδεψα στην Ηνωμένες Πολιτείες και ταράχτηκα βλέποντας τον απαίσιο τρόπο που χρησιμοποιούνται αυτές οι τεχνικές. Από τον υπερβατικό διαλογισμό μέχρι την βιοενέργεια πρόκειται για εμπορευματοποιημένες τεχνικές που αποσκοπούν αποκλειστικά και μόνο στην προσωπική και όχι στην πολιτική απελευθέρωση.
V. T.: Έχετε μια πολύ αρνητική γνώμη για τις ΗΠΑ, μια χώρα που ωστόσο ήταν πάντα στην πρωτοπορία.
D. C.: Σήμερα αυτό δεν είναι βέβαιο, Αντίθετα, είναι μια χώρα που επιστρέφει στην παρακμή. Είναι η εικόνα του ετοιμοθάνατου καπιταλισμού. Και συγκριτικά με τον υπόλοιπο κόσμο, είναι μια παρασιτική χώρα. Εάν σταματούσε η εκμετάλλευση του τρίτου κόσμου που επιβάλλει ο ιμπεριαλισμός και οι πολυεθνικές, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής θα κατέρρεαν οικονομικά μέσα σε μια βδομάδα. […]
• Όπως σημειώνει ο εκδότης του βιβλίου, "Η Γραμματική της Ζωής είναι μια 'γραμματική του Ζην', δηλαδή μια γραμματική για να ζήσουμε. Ένα σύνολο κανόνων που αμφισβητούν τους κανόνες της υφιστάμενης αλλοτριωτικής κοινωνίας και προτείνουν ένα ξεπέρασμα της επιβίωσης προς την κατάκτηση της ζωής και της ελευθερίας".
2. Το "El viejo topo" [Ο γερο-τυφλοπόντικας] ήταν ένα σημαντικό αριστερό πολιτιστικό και πολιτικό ισπανικό περιοδικό που εκδιδόταν από το 1976 έως το 1982, ανοιχτό στα νέα -τότε- κοινωνικά κινήματα. Επανεκδόθηκε το 1993 και συνεχίζει μέχρι σήμερα. (http://www.elviejotopo.com/ )
3. Τα αποσπάσματα αναδημοσιεύονται αρκετά τροποποιημένα σε σύγκριση με την αρχική -προβληματική- μετάφραση του "Ιδεοδρόμιου", χωρίς -πιστεύουμε- να προδίδουν τη σκέψη του David Cooper ακόμη και αν αλλοιώνουν ελαφρώς το -δυσεύρετο- πρωτότυπο ισπανικό κείμενο.
Τα αποσπάσματα που ακολουθούν (και φέρουν το στίγμα μιας ολόκληρης εποχής με τις προσδοκίες, τις ψευδαισθήσεις και τις υπερβολές της) βασίζονται σε μια μακροσκελή συνέντευξη για την αντιψυχιατρική, την επανάσταση και τη "γραμματική της ζωής"[1] που παραχώρησε ο Κούπερ το 1978 στο ισπανικό περιοδικό "El viejo topo"[2], μετάφραση της οποίας δημοσίευσε τον Ιανουάριο του 1981 το "αντεργρκάουντ" περιοδικό Ιδεοδρόμιο (που εξέδιδε ο Λεωνίδας Χρηστάκης) -σε ένα τεύχος αφιερωμένο αποκλειστικά στην αντιψυχιατρική.[3]
• • • • • • •
Για την αντιψυχιατρική
 |
| "Ιδεοδρόμιο", Ιανουάριος 1981 (αφιέρωμα στην αντιψυχιατρική) |
El viejo topo (V. T.): Η αντιψυχιατρική έχει συμπληρώσει σήμερα (1978) δέκα χρόνια ζωής. Στο διάστημα αυτό υπήρξαν δυσκολίες και συγκρούσεις αλλά και πρωτοποριακοί και έντονοι αγώνες, αγώνες ενάντια στα ψυχιατρεία… Εσείς όμως στα γενέθλιά της, τής κάνετε ένα φριχτό δώρο: την αρνείστε! Δεν αισθάνεστε λίγο ένοχος;
David Cooper (D. C.): Όχι βέβαια! Στη ζωή μου έδωσα πάντα μάχες ενάντια στα αισθήματα ενοχής και σε όλες αυτές τις αρλούμπες που μας έχει εισάγει στο κεφάλι η ψυχανάλυση. […] Η αντιψυχιατρική γεννήθηκε σα μια μορφή πάλης μέσα στους θεσμούς και ενάντια σε όλες τις μορφές της καταστολής, της βίας και της γκετοποίησης που υφίστανται οι έγκλειστοι στο ψυχιατρείο. Μετά όμως από δέκα χρόνια έχει έρθει πλέον ο καιρός να κάνουνε αυτοκριτική, να ζυγίσουμε τα υπέρ και τα κατά, και να πάμε παραπέρα.
V. T.: Έφτασε λοιπόν η στιγμή να ξεπεράσουμε την αντιψυχιατρική, να περάσουμε από την αντιψυχιατρική στη "μη-ψυχιατρική" (non-psychiatry);
D. C.: Εγώ θα έλεγα μάλλον ότι η αντιψυχιατρική και η μη-ψυχιατρική πρέπει να δράσουν παράλληλα. Η δουλειά μέσα στους θεσμούς είναι πολύ σπουδαία, αλλά δεν αρκεί. Μαζί με τον Λαινγκ, για παράδειγμα, είχαμε πιστέψει στην αναγκαιότητα δημιουργίας εναλλακτικών θεραπευτικών κοινοτήτων όπου θα μπορούσαμε να εξασκήσουμε την αντιψυχιατρική. Αλλά τελικά τι νόημα έχει η δημιουργία δέκα νησιών ευτυχίας, όταν όλοι οι υπόλοιποι συνεχίζουν με τον ίδιο τρόπο; Με τις παράλληλες εναλλακτικές δομές ο ψυχιατρικός θεσμός στην πραγματικότητα παραμένει αλώβητος. […] Για αυτό πιστεύω ότι έχει έρθει πλέον η στιγμή για να δοθεί η μάχη όχι μόνον μέσα και ενάντια στον ψυχιατρικό θεσμό, αλλά κυρίως πέρα από αυτόν…
V. T.: Και πως γίνεται αυτό;
D. C.: Πολιτικοποιώντας την τρέλλα, ξεπερνώντας τη ρομαντική της σύλληψη. Είναι αναγκαίο οι άνθρωποι να εξοικειωθούν με την τρέλλα τους, να δεχτούν την τρέλλα χωρίς φόβο, να γίνει η τρέλλα κοινωνική υπόθεση.
[Και για να γίνει αυτό] πρέπει πρώτα απ' όλα να απαιτήσουμε από τους αρμόδιους να "αποκεφαλίσουν" τους ψυχιάτρους. Στο βιβλίο μου το λέω πολύ καθαρά: Οι ψυχίατροι ή θα αυτοκτονήσουν ή θα τους ξεκάνουμε. Θέλω να πω μ' αυτήν τη μεταφορά ότι αν επιθυμούν να βοηθήσουν τους ασθενείς, οφείλουν να εγκαταλείψουν τις μέχρι τώρα πρακτικές τους. Διαφορετικά, τους βλέπω υποχρεωμένους να τις ξεχάσουν δια της βίας.
V. T.: Ας υποθέσουμε ότι αποφασίζουνε οι ίδιοι να αρνηθούν τον ρόλο τους, ως ειδικοί της τρέλας. Τι θα μπορούσαν να κάνουν.
 |
| Phoenix Rising Αντιψυχιατρικό περιοδικό (Καναδάς, 1985) |
V. T.: Αντικείμενο της μη-ψυχιατρικής είναι να κάνει εμφανείς τις αντιθέσεις;
D. C.: Όχι μόνο αυτό. Το σημαντικότερο θα έλεγα είναι να φέρει σε επαφή [διαφορετικούς] ανθρώπους. Δεν χρειάζονται ειδικές τεχνικές γνώσεις γι' αυτό. Έτσι μόνο μπορεί να υπερνικηθεί η απομόνωση και η εξατομίκευση. Και όταν οι άνθρωποι συναντώνται, τότε μπορούν και να αγωνιστούν μαζί ενάντια στις δομές τού συστήματος. Δεν υπάρχουν προσωπικά προβλήματα. Όλα τα προβλήματα είναι πολιτικά. […]
V. T.: Αυτό έχει κάποια σχέση με ότι γίνεται σήμερα στην Ιταλία από τον κομουνιστή "αντιψυχίατρο" Τζιοβάννι Τζέρβις (Giovanni Jervis);
D. C.: Ναι. Ο Τζιοβάννι Τζέρβις είναι ο μόνος που πλησιάζει τη μη-ψυχιατρική. Στη Ρέτζιο Εμίλια, σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα που εφαρμόζει, επιχειρεί να εξαλείψει σταδιακά τον ρόλο του ειδικού. Έχουν πάει εκεί ασθενείς, πρώην έγκλειστοι σε ψυχιατρεία, για να διαμείνουν σε ένα κοινόβιο όχι με τη βοήθεια "ειδικών" αλλά των αγροτών και εργατών της περιοχής. Η μόνη δουλειά του Τζέρβις ως ειδικού είναι αφενός να δώσει σ' αυτούς τους αγρότες και εργάτες τις ελάχιστες πληροφορίες που θα τους βοηθήσουν να καταλάβουν τους μηχανισμούς της τρέλλας και αφετέρου μια γνήσια πολιτική μόρφωση.
[…]
V. T.: Εσείς έχετε την πρόθεση να δημιουργήσετε κάποια κοινότητα, κάτι παρόμοιο μ' αυτό που κάνει ο Τζέρβις;
D. C.: Κάνω κάτι παραπλήσιο με τους φοιτητές της ψυχολογίας και τον υπόλοιπο κόσμο. Αν και στη Γαλλία η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική σε σύγκριση με την Ιταλία. Υπάρχουν λιγότερες δυνατότητες συγκεκριμένης πολιτικής δουλειάς. Η Γαλλία είναι μια χώρα που προωθεί τη θεωρία…
V. T.: Υπονοείται ότι στην Ιταλία η πολιτική συνείδηση είναι περισσότερο αναπτυγμένη;
D. C.: Ακριβώς. Είναι πολύ πιο διαδεδομένη η τάση να σκέπτονται οι άνθρωποι πρωτίστως πολιτικά και όχι προσωπικά. Αυτό τους προφυλάσσει από την παγίδα της "οικογενοποίησης" και τις επιβαλλόμενες από την οικογένεια αναστολές -την κύρια αιτία της σχιζοφρένειας.
[…]
Για την οικογένεια και την κοινωνική επανάσταση
D. C.: Υπήρχε ένας θεωρητικός του φασισμού -αναφέρεται στα "Γράμματα" του Γκράμσι-, ο οποίος έλεγε ότι "η οικογένεια είναι η μητρική φωλιά του φασισμού". Υπάρχει επίσης η άποψη του Μάο για τον οποίο η οικογένεια, που γεννήθηκε πριν τον φεουδαλισμό ή τον καπιταλισμό, στο μέλλον αναγκαστικά θα καταργηθεί. Και εγώ είμαι πεπεισμένος ότι η οικογένεια πρέπει να πεθάνει, και να δώσουμε στα παιδιά τη δυνατότητα να διατηρούν επαφές με ανθρώπους της κοινότητας πέρα από την οικογένεια. Έτσι μόνον θα περιοριστεί η σχιζοφρένεια και οι άλλες ψυχικές παθήσεις.
V. T.: Πιστεύετε ότι τα παιδιά θα μεγαλώνουν καλύτερα σε κοινόβια;
 | |
| Ο Ντέιβιντ Κούπερ με την τελευταία σύντροφο της ζωής του. Πηγή |
V. T.: Αυτό σημαίνει ότι η κοινωνική και η πολιτική επανάσταση χρειάζεται να συμβαδίζουν;
D. C.: Θα έλεγα ότι η μια δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την άλλη. Δεν μπορούμε να φτάσουμε στην ολική επανάσταση, αν προηγουμένως δεν υπάρξει αυτή η προπαρασκευή. Όλα αυτά θα μπορούσαν να αναπαρασταθούν με έναν μαθηματικό τύπο: πολιτική επανάσταση + κοινωνική επανάσταση= κομμουνιστική επανάσταση.
V. T.: Αυτό σημαίνει ότι αν υστερήσει ο ένας από τους δύο όρους της εξίσωσης η επανάσταση δεν θα πραγματοποιηθεί.
D. C.: Ακριβώς. Στις κομμουνιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης έχουν μεν κάνει την πολιτική επανάσταση, αλλά έχουν αφήσει πίσω την κοινωνική επανάσταση. […] Ο ίδιος ο Μάρξ το έλεγε καθαρά: "Δεν αρκεί η κατοχή των μέσων παραγωγής. Απαιτείται επίσης η αλλαγή του ανθρώπου".
Για τη ζωή
V. T.: Στο βιβλίο σας "Η γραμματική της ζωής" δηλώνετε ότι η εμπειρία σας με το LSD σας βοήθησε πολύ.
D. C.: Τα ψυχοδηλωτικά ήταν για μένα ένας σπουδαίος σταθμός. Σε μεταφέρουν σε έκσταση, σε οδηγούν στον εαυτό σου, σε κάνουν να διεισδύσεις σε "τρελλά" διαστήματα. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι συμβουλεύω τον κόσμο ή την νεολαία να παίρνει LSD. Χρειάζονται ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες και πολύ πείρα για να μπορέσει κανείς να ωφεληθεί χρησιμοποιώντας τις ουσίες αυτές. Θα μπορούσαν να είναι φορέας προσωπικής σωτηρίας, αλλά με τα σημερινά επίπεδα συνειδητότητας δεν είναι μια μέθοδος κατάλληλη για τους πολλούς.
[…]
 |
| "Η ψυχιατρική είναι πολιτική" Παρίσι, 1978: Αφίσα-κάλεσμα σε αντιψυχιατρική εκδήλωση |
V. T.: Αλλά τουλάχιστον θα μας συμβουλεύετε να συμμετάσχουμε σε μια εξειδικευμένη τεχνική, όπως για παράδειγμα ο υπερβατικός διαλογισμός ή κάτι άλλο;
D. C.: Ποτέ δεν υπαινίχθηκα την προσφυγή σε μια τεχνική για την αλλαγή της ζωής μας. Πριν από λίγο καιρό ταξίδεψα στην Ηνωμένες Πολιτείες και ταράχτηκα βλέποντας τον απαίσιο τρόπο που χρησιμοποιούνται αυτές οι τεχνικές. Από τον υπερβατικό διαλογισμό μέχρι την βιοενέργεια πρόκειται για εμπορευματοποιημένες τεχνικές που αποσκοπούν αποκλειστικά και μόνο στην προσωπική και όχι στην πολιτική απελευθέρωση.
V. T.: Έχετε μια πολύ αρνητική γνώμη για τις ΗΠΑ, μια χώρα που ωστόσο ήταν πάντα στην πρωτοπορία.
D. C.: Σήμερα αυτό δεν είναι βέβαιο, Αντίθετα, είναι μια χώρα που επιστρέφει στην παρακμή. Είναι η εικόνα του ετοιμοθάνατου καπιταλισμού. Και συγκριτικά με τον υπόλοιπο κόσμο, είναι μια παρασιτική χώρα. Εάν σταματούσε η εκμετάλλευση του τρίτου κόσμου που επιβάλλει ο ιμπεριαλισμός και οι πολυεθνικές, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής θα κατέρρεαν οικονομικά μέσα σε μια βδομάδα. […]
Επιμέλεια κειμένου: Χρήστος Μπελόπουλος
Σημειώσεις
1. Νταίηβιντ Κούπερ, Η γραμματικής της ζωής, εκδ. Καστανιώτης, 1977.• Όπως σημειώνει ο εκδότης του βιβλίου, "Η Γραμματική της Ζωής είναι μια 'γραμματική του Ζην', δηλαδή μια γραμματική για να ζήσουμε. Ένα σύνολο κανόνων που αμφισβητούν τους κανόνες της υφιστάμενης αλλοτριωτικής κοινωνίας και προτείνουν ένα ξεπέρασμα της επιβίωσης προς την κατάκτηση της ζωής και της ελευθερίας".
2. Το "El viejo topo" [Ο γερο-τυφλοπόντικας] ήταν ένα σημαντικό αριστερό πολιτιστικό και πολιτικό ισπανικό περιοδικό που εκδιδόταν από το 1976 έως το 1982, ανοιχτό στα νέα -τότε- κοινωνικά κινήματα. Επανεκδόθηκε το 1993 και συνεχίζει μέχρι σήμερα. (http://www.elviejotopo.com/ )
3. Τα αποσπάσματα αναδημοσιεύονται αρκετά τροποποιημένα σε σύγκριση με την αρχική -προβληματική- μετάφραση του "Ιδεοδρόμιου", χωρίς -πιστεύουμε- να προδίδουν τη σκέψη του David Cooper ακόμη και αν αλλοιώνουν ελαφρώς το -δυσεύρετο- πρωτότυπο ισπανικό κείμενο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου