Το αναφερόμενο από τον Μισέλ Φουκώ στην "Ιστορία της τρέλας" Blauwe Schute[1], δηλαδή "Το γαλάζιο καράβι" ή "Η γαλάζια βάρκα", ήταν ένα ποίημα γραμμένο στις αρχές του 15ου αιώνα, ίσως το 1413, από κάποιον Jacob van Oestvoren (Γιάκομπ βαν Ουστφόρεν) -ψευδώνυμο μάλλον ενός άγνωστου συγγραφέα.
 |
| "Blauwe Schute" [Το μπλε καράβι] Pieter van der Heyden / Hieronymus Bosch Ρεικσμουζέουμ (Κρατικό Μουσείο της Ολλανδίας) |
Στο κείμενο, ο ποιητής χαιρετίζει και προσκαλεί στο γαλάζιο καράβι του όλους όσους ζουν μια "τρελή" ζωή παραβαίνοντας τους κοινωνικούς και ηθικούς κανόνες, όσους δηλαδή συμπεριφέρονται με μη-αρμόζοντα τρόπο. Σ' αυτούς συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων: οι επίσκοποι και οι ιερείς που παραμελούν τις εκκλησίες τους, συσσωρεύουν πλούτη και ξεφαντώνουν υποκύπτοντας σε σαρκικές επιθυμίες· οι νέοι των καλών οικογενειών που σπαταλούν την κληρονομιά τους, παίζουν τυχερά παιχνίδια, ξενυχτούν και πίνουν· οι γυναίκες που έχουν ξέφρενη ερωτική ζωή· οι έμποροι και οι τεχνίτες που δεν μπορούν να διαχειρισθούν αξιοπρεπώς τις δουλειές τους· οι υπηρέτες που γλεντοκοπάν στις ταβέρνες και οι υπηρέτριες που τρέχουν πίσω από τον πρώτο άνδρα που θα τους τύχει. Η τρέλα που προσκαλείται στο Γαλάζιο καράβι είναι συνώνυμη με την έλλειψη μέτρου· είναι ό,τι παρεκκλίνει από τους αυστηρά προκαθορισμένους καθωσπρέπει κοινωνικούς κανόνες, ό,τι σπρώχνει τους ανθρώπους να ζουν χωρίς αξιοπρέπεια υπερβαίνοντας την κοινωνική τους θέση και υπόληψη.[2]
 |
| "Μάχη Καρναβαλιού και Σαρακοστής" Pieter Bruegel Μουσείο ιστορίας της τέχνης (Βιέννη) |
Το ποίημα ήταν προορισμένο να απαγγέλλεται από όποιον παρίστανε τον καπετάνιο του "γαλάζιου καραβιού" στις καρναβαλικές παρελάσεις. Θεωρήθηκε προάγγελος του ποιήματος του Σεβαστιανού Μπραντ (Sebastian Brant), όπως προάγγελος των "πλοίων των τρελών" που συμμετείχαν στα καρναβαλικά δρώμενα μέχρι και τον 18ο αιώνα ήταν το γαλάζιο καράβι της μεσαιωνικής λαϊκής παράδοσης. Ένα τέτοιο ψευδο-ομοίωμα γαλάζιου καραβιού βλέπουμε να συμμετέχει στη "Μάχη μεταξύ Καρναβαλιού και Σαρακοστής", στο κάτω μέρος του ομώνυμου πίνακα του Πίτερ Μπρέχελ[3].
© Χρήστος Μπελόπουλος
(Απόσπασμα από τη σελίδα: Το πλοίο των τρελών στην ποίηση και τη ζωγραφική της Αναγέννησης)
Σημειώσεις
1. Michel Foucault, Ἱστορία τῆς τρέλας στὴν κλασικὴ ἐποχή, σελ.20, ἐκδόσεις Καλέντης, 2006.2. Christine Bénévent, "Folie et société(s) au tournant du Moyen Âge et de la Renaissance" [Τρέλα και κοινωνία στο μεταίχμιο Μεσαίωνα και Αναγέννησης], p. 121-148, Babel - Littératures plurielles, 25 (2012).
3. Dominique Peyrache-Leborgne, "La nef des fous ou la 'traversée' d’un topos des origines au romantisme", στο: La folie· création ou destruction? [Η τρέλα· δημιουργία ή καταστορφή;] Presses universitaires de Rennes, 2011.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου